تعویض مفصل

تعویض مفصل نوعی از جراحی ارتوپدی است که مفصل را بازسازی می کند و انحراف اندام را اصلاح می کند تا درد بیمار کاهش پیدا کند و حرکت کامل مفصلی برقرار شود.

تعویض مفصل هیپ 

امروزه تعویض مفصل ران امری متداول است که به منظور برداشتن بخش‌های آسیب‌دیده مفصل ران و جایگزینی با یک مفصل مصنوعی انجام می‌گیرد، بدین‌ترتیب به شما کمک می‌کند راحت‌تر راه بروید و درد کمتری داشته باشید. بیماری‌هایی مانند آرتروز یا شکستگی لگن انجام کارهای روزمره مانند لباس پوشیدن، حمام کردن و راه‌ رفتن را دشوار می‌کنند. درد‌هایی از این دست خواب و استراحت شما را مختل کرده و سبب می‌شوند از زندگی لذت کافی نبرید.

درمان‌های جایگزین جراحی مفصل لگن

همان‌طور که می‌دانید همیشه جراحی آخرین گزینه درمان است. روش‌های درمانی که می‌توانید قبل از جراحی آن‌ها را امتحان کنید به شرح زیر می‌باشد:

• استفاده از داروهای ضد درد یا ضدالتهاب
• فیزیوتراپی (فیزیوتراپ شما با آموزش حرکاتی خاص در راستای کاهش درد در زمان حرکت به شما کمک می‌کند)
• تزریق استروئید، هیالگان یا انجام PRP
• استفاده از عصا
• کاهش وزن

اندیکاسیون های تعویض مفصل هیپ شامل موارد زیر است :

دلیل اصلی نیاز به جراحی مفصل، درد مفصل می‌باشد.

آرتروز مفصلی

روماتیسم مفصلی

نکروز مفصلی

دررفتگی مادرزادی مفصل هیپ

رشد ناکامل کاسه لگنی

خشکی مفصلی

عمل جراحی تعویض مفصل لگن چگونه انجام میشود؟

در عمل جراحی تعویض مفصل ران پزشک جراح سر استخوان ران را که خراب شده است از بدن بیمار خارج کرده و آنرا با یک کره فلزی جایگزین میکند. اتصال این سر فلزی به باقیمانده استخوان ران با یک زائده به نام دسته Stem است که به سر فلزی متصل شده و پزشک جراح با قرار دادن دسته به داخل کانال مرکزی استخوان ران سر مصنوعی را در محل خود محکم میکند.

جراح ارتوپد سپس سطح داخلی حفره استابولوم در ناحیه لگن را که خراب شده است با ابزار های خاصی میتراشد. با این کار غضروف های خراب شده و استخوان های اضافه از داخل حفره استابولوم خارج شده و حفره به شکل یک نیمکره کامل درمیاید. سپس یک کاسه فلزی به شکل نیمکره در داخل حفره آماده شده گذاشته شده و در داخل آن یک کاسه پلاستیکی از جنس پلی اتیلن گذاشته میشود. در بعضی موارد ممکن است کاسه پلاستیکی بدون کاسه فلزی و تنها توسط یک چسب مخصوص به داخل حفره استابولوم چسبانده شود. به آن چسب، سیمان استخوانی Bone cement میگویند.
سر فلزی در داخل کاسه پلاستیکی قرار داده میشود تا بتواند در جهات مختلف در درون آن حرکت کند.

آیا عمل جراحی تعویض مفصل لگن میتواند محدودیت حرکتی یا کوتاهی پا را اصلاح کند؟

هدف اصلی از انجام عمل جراحی تعویض مفصل لگن از بین بردن درد بیمار است. البته در کنار آن دامنه حرکتی مفصل ران هم بهتر شده و کوتاهی اندام تحتانی هم تا اندازه ای اصلاح میشود. با این حال نباید عمل جراحی تعویض مفصل لگن را فقط به جهت تصحیح کوتاهی پا و یا تنها به جهت بهبود محدودیت حرکتی آن انجام داد.

آیا عمل جراحی تعویض مفصل لگن یک بار برای همیشه است؟

همانطور که مفصل طبیعی انسان عمر ابدی ندارد مفصل مصنوعی لگن هم همینطور است. این مفاصل مصنوعی ممکن است بعد از مدتی در داخل استخوان شل شوند. ممکن است دچار خوردگی شوند و یا ممکن است استخوان بدن در اطراف آنها خورده شود. اینکه این اتفاق چه مدت بعد از انجام عمل جراحی تعویض مفصل لگن میفتد در همه بیماران یکسان نیست.

در غالب افراد عمل شده، مفصل مصنوعی لگن تا آخر عمر وی کار کرده و عمل جراحی تعویض مفصل لگن فقط یک بار در تمام طول عمر وی انجام میشود. البته در بعضی بیماران ممکن است به عللی نیاز باشد تا مفصل مصنوعی یک بار دیگر و یا حتی بیش از یک بار تعویض گردد. مفاصل مصنوعی لگن در صورتیکه به درستی کارگذاشته شوند معمولا 15 سال عمر میکنند ولی این مدت میتواند بیشتر و یا گاهی کمتر از این هم بشود.

جدول زمانی بهبودی:

دوره درمان و بهبودی از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما در حالت کلی:

• در دور روز اول: با کمک عصا و فیزیوتراپیست خود راه خواهید رفت.
• روزهای سوم تا پنجم: قادر به ترک بیمارستان خواهید بود.
• طی دو هفته بعد: با کمک عصا، هر روز بیشتر از روز قبل می‌توانید راه‌ بروید.
• هفته دوم تا ششم: به تدریج توانایی انجام تمرین‌های سبک ورزشی مانند شنا و دوچرخه ثابت را باز خواهید یافت.
• طی هفته‌های ششم تا هشتم: می‌توانید فعالیت‌های کاری خود را بدون نیاز به عصا از سر بگیرید. در صورت موافقت پزشک می‌توانید رانندگی کنید، همچنین می‌توانید با اجتناب از موقعیت‌های بدنی پرریسک به زندگی جنسی خود بازگردید.
• از هفته دوازدهم به بعد: زندگی به حالت نرمال باز خواهد گشت.

تعویض مفصل زانو

تعویض مفصل زانو که به آن آرتروپلاستی زانو Knee arthroplasty هم میگویند نوعی جراحی است که با استفاده از آن سطح مفصلی استخوان های ران و ساق در مفصل زانو را با یک سطح مصنوعی جایگزین میکنند. مهمترین هدف تعویض مفصل زانو از بین بردن دردی است که در زانو براثر آرتروز ، روماتیسم و یا تخریب سطح مفصلی ایجاد شده است. بدست آوردن دامنه حرکتی مطلوب در مفصل زانو و اصلاح تغییر شکل های ایجاد شده در زانو از دیگر بکار گیری مفصل مصنوعی زانو است.

وقتی غضروف مفصلی زانو به هر علتی تخریب میشود حرکت مفصل دردناک شده و مفصل دچار خشکی و محدودیت حرکتی میشود. در این وضعیت میتوان با تعویض سطوح مفصلی حرکات مفصل را بهتر کرده و درد را از بین برد. عمل جراحی تعویض مفصل زانو یکی از موفق ترین اعمال جراحی است. در غالب اوقات مفصل مصنوعی زانو بیش از 20 سال عمر میکند.

عمل جراحی تعویض مفصل زانو بیشتر در افراد مسن و میانسال انجام میشود ولی امروزه با بکارگیری مفاصل مصنوعی بهتر و تکنیک های جراحی جدیدتر میتوان در سنین جوانی و حتی نوجوانی هم این عمل را انجام داد. سن بیمار، وزن وی و یا جنسیت او عامل تعیین کننده در تصمیم گیری برای انجام جراحی نیست و مهمترین عامل در تصمیم گیری شدت درد بیمار و ناتوانی است که این درد برای زندگی بیمار ایجاد کرده است. البته باید این نکته را در نظر داشت که در افراد چاق احتمال عفونت بعد از جراحی 3 برابر و احتمال لق شدن مفصل 1.5 برابر افراد معمولی است.

در تصمیم گیری برای انجام جراحی نکات زیر اهمیت دارند :

در صورتی که پاسخ به سوالات بالا مثبت باشد به احتمال زیاد بیمار باید عمل جراحی تعویض مفصل زانو را انجام دهد.

مهمترین بیماری هایی که مفصل زانو را به حدی تخریب میکنند که نیاز به تعویض مفصل پیدا میشود عبارتند از :

برای انجام جراحی تعویض مفصل زانو پزشک جراح با برش هایی که در سطح پایینی استخوان ران و سطح بالایی استخوان تیبیا (درشت نی) میدهد باقیمانده غضروف مفصلی و مقدار کمی از استخوان را از این نواحی برمیدارد سپس قطعات فلزی را بجای آنها قرار داده و آنها را با ماده خاصی به نام سمنت استخوانی به بستر استخوان محکم میکند. سپس یک قطعه پلاستیکی از جنس پلی اتیلن محکم را در بین این دو قطعه فلزی قرار میدهد.

بدین ترتیب استخوان های ران و درشت نی میتوانند به راحتی و بدون درد بر روی هم حرکت کنند. جراح در حین تعویض مفصل زانو برش های استخوانی را به نحوی انجام میدهد که تغییر شکل و انحراف زانو هم تصحیح شود.

مراقبت های پس از انجام عمل تعویض مفصل زانو چیست؟

• مصرف به موقع داروهای تجویز شده ( مسکن، آنتی بیوتیک و داروهایی که مانع ایجاد لخته خونی می شوند)
• مصرف داروهای مکمل مانند قرص آهن و ویتامین ها (با مشورت پزشک)
• جلوگیری از رسیدن آب و رطوبت به محل زخم در زمان استحمام
• استفاده نکردن از پله تا چند ماه نخست پس از تعویض مفصل زانو
• بازگشت به محل کار با مشورت پزشک (حداقل 2 ماه پس از عمل)
• انجام دقیق و به موقع حرکات ورزشی در منزل
• حضور در جلسات فیزیوتراپی به صورت مستمر
• مصرف مواد مغذی به خصوص میوه و سبزیجات
• قرار دادن نشیمنگاه صندلی بالا تر از حد معمول
• رعایت بهداشت و رسیدگی به محل جراحی
• دقت در نحوه راه رفتن، نشستن و خوابیدن
• پیاده روی روزانه در منزل به دفعات بالا
• شروع رانندگی با مشورت پزشک
• تعویض به موقع بانداژ

(جهت مشاهده انواع تعویض مفصل به قسمت گالری جراحی - جراحی های ارتوپدی مراجعه کنید )